Sau 4 năm tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, cơ sở vật chất của xã hội được củng cố và phát triển, đời sống nhân dân được nâng cao, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị mong muốn xây dựng một ngôi nhà mới để Chủ tịch Hồ Chí Minh có nơi ở, làm việc được tốt hơn. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đồng ý với ý định này của Trung ương sau buổi gặp mặt đại biểu các dân tộc thiểu số Việt Bắc tại Phủ Chủ tịch và sau chuyến đi thăm một số địa phương của tỉnh Thái Nguyên. Người nói với anh em: Trung ương đề nghị xây cho Bác một ngôi nhà mới, Bác nghĩ: nên làm một căn nhà nho nhỏ ở phía bên kia bờ ao theo kiểu nhà đồng bào dân tộc ở Việt Bắc, giống như ngôi nhà Bác đã từng ở trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp.
Kiến trúc sư Nguyễn Văn Ninh, nguyên Cục phó Cục Thiết kế kiến trúc thuộc Bộ Giao thông thuỷ lợi được trao nhiệm vụ thiết kế và chỉ đạo xây dựng ngôi nhà này, Đoàn 5 Cục Doanh trại (nay là Cục Kiến thiết cơ bản) Tổng cục hậu cần quân đội nhân dân Việt Nam chịu trách nhiệm thi công. Ông Nguyễn Văn Ninh được Bác Hồ mời đến trao đổi về thiết kế, cách bố trí cụ thể của ngôi nhà. Người đề nghị nhà sàn chỉ nên làm vừa đủ cho một người ở; gỗ dựng nhà không nên dùng gỗ quý; hành lang nên làm rộng để vừa ngồi đọc sách vừa thuận tiện cho việc qua lại; cầu thang lên trên nhà rộng đủ để hai người cùng đi...
Ngày 15 tháng 4 năm 1958 Ngôi nhà sàn được khởi công xây dựng. Anh em cán bộ chiến sĩ đã làm việc khẩn trương để hoàn thành công việc trong thời gian ngắn nhất, kịp mừng sinh nhật lần thứ 68 của Bác Hồ. Ngày 17 tháng 5 năm 1958 ngôi nhà được khánh thành. Nhân dịp này Người tổ chức một buổi liên hoan nhỏ để cảm ơn kiến trúc sư và anh em thi công. Sau đó Chủ tịch Hồ Chí Minh chuyển về ở và làm việc tại nhà sàn.
Ngôi nhà sàn là nơi gắn bó với cuộc sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong 11 năm cuối đời (1958 - 1969). Tại nơi đây Người đã ngày đêm suy nghĩ để cùng Bộ Chính trị đề ra đường lối chiến lược, sách lược cho cách mạng Việt Nam, tiếp tục lãnh đạo nhân dân vượt qua khó khăn, thử thách để thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam, tiến tới thống nhất đất nước, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc dân chủ và chủ nghĩa xã hội trên thế giới và đường lối quan hệ quôc tế đúng đắn. Hiện nay các tài liệu hiện vật ở nơi đây vẫn được giữ nguyên vẹn như những ngày cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc.
Ngôi nhà sàn của Chủ tịch Hồ Chí Minh được thiết kế theo kiểu nhà sàn của đồng bào dân tộc ở Việt Bắc: nhà hai tầng. xung quanh có mành che, tầng dưới để thoáng. Trước nhà là một vườn hoa nhỏ, trồng nhiều loại hoa thơm. Phía ngoài là hàng dào dâm bụt gợi nhớ hình ảnh quê hương Nghệ An, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên.
Tầng dưới nhà sàn kê một bộ bàn ghế lớn, là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc về mùa hè, nơi Người họp, trao đổi công việc với các đồng chí trong Bộ Chính trị, cán bộ phụ trách đầu ngành hoặc các địa phương và cũng là nơi Bác tiếp thân mật các cán bộ, chiến sĩ miền Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường hẹn tiếp cán bộ vào đầu giờ làm việc để sau đó Người và các đồng chí chủ động sắp xếp thời gian cho các công việc khác. Cần làm việc với ngành nào, Chủ tịch Hồ Chí Minh mời các đồng chí phụ trách đầu ngành trực tiếp đến gặp và bàn bạc cụ thể.
Trên bàn làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện nay vẫn còn những cuốn sách Người đang đọc vào những ngày cuối cùng. Trong đó, có những cuốn sách nói về gương người tốt, việc tốt của các giới, các ngành được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc quan tâm. Cuốn "Dân tộc anh hùng giai cấp tiên phong" của công nhân; "Hợp tác xã là nhà, xã viên là chủ" của nông dân; "Vì nước vì dân" của lực lượng vũ trang; tập sách có tên "Thế hệ anh hùng"của thanh niên, sách "Việc nhỏ nghĩa lớn" của thiếu niên nhi đồng. Những gương sáng được nêu trong loại sách này là các cá nhân đã làm việc ích nước lợi dân từ việc nhỏ trong cuộc sống hàng ngày đến những việc lớn như sáng kiến, thành tích trong sản xuất, công tác, chiến đấu, học tập; dũng cảm trong chiến đấu, quên mình vì dân... Các cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua làm việc tốt được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng thưởng huy hiệu của Người. Từ năm 1959 đến 1969, Người đã tặng gần 4000 huy hiệu cho cá nhân làm việc nhỏ mà ý nghĩa lớn. Cũng theo ý của Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc phát hành sách “Người tốt việc tốt” là biện pháp thiết thực, góp phần xây dựng con người mới Việt Nam, vì vây công việc này cần phải được tiến hành thường xuyên, Người chỉ rõ: "Lấy gương người tốt việc tốt để giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới". Người nhắc nhở Ban Tuyên huấn Trung ương cần động viên, khuyến khích phong trào “Người tốt việc tốt” phát triển sâu rộng, đi vào thực chất, tránh hình thức làm giảm tác dụng động viên. Đến nay, tuy Người đã đi xa nhưng phong trào thi đua làm việc tốt vẫn rất có giá trị trong đời sống xã hội của đất nước.
Quan tâm tới chiến lược xây dựng con người mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Cuối năm 1958 tại nơi đây Người đã viết bài "Đạo đức cách mạng". Trong đó, Người nêu rõ: "Đạo đức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào cũng phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết. Nếu khi lợi ích của Đảng và lợi ích cá nhân mâu thuẫn với nhau thì lợi ích cá nhân phải tuyệt đối phục tùng lợi ích của Đảng". Người khẳng định: “Chủ nghĩa cá nhân là nguồn gốc của trăm thứ bệnh nguy hiểm: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan, tham ô, lãng phí... Chủ nghĩa cá nhân là một trong những kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội. Người cách mạng phải tiêu diệt nó".
Bên cạnh sách "Người tốt việc tốt" là sách của V.I Lênin viết về cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười vĩ đại, sách của các tác giả nước ngoài viết về cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở Việt Nam và phong trào đấu tranh chống phân biệt chủng tộc ở ngay trong lòng nước Mỹ. Đó là các cuốn: "Hãy sờ tay vào bom" của nhà văn Xô viết (Nga) I-ri-na Lép-chen-kô; "Việt Nam - chúng ta can thiệp và rút ra như thế nào" của Đa-vid Scơn-brun (Mỹ); "Sự thật chiến tranh ở Việt Nam" của Ben-gia-min Spoc (Mỹ); "Chính sách leo thang của Mỹ ở Việt Nam” của Pi-tơ Đên-xcốt (Mỹ); các cuốn "Những người da đen cầm súng" và "Hãy nghe tôi nói hỡi người anh em" của Rô-bớt Uy-li-am - nhà văn, nhà báo, người chiến sĩ của phong trào đấu tranh chống phân biệt chủng tộc.
Trên bàn làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh còn có chiếc khay đá màu đen, hình con thuyền mà Người thường để bút, đó là kỷ vật của cố Tổng thống nước cộng hoà nhân dân Cu Ba Ôt-xvan-đô Đoóc-ti-cốt tặng Người năm 1967. Món quà biểu hiện cho tình bạn, tình đồng chí thân thiết giữa hai nhà lãnh đạo cũng như tình đoàn kết chiến đấu của nhân dân hai nước Việt Nam – Cu Ba.
Tại ngôi nhà sàn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thân mật một số đoàn khách quốc tế. Những buổi đón tiếp khách quốc tế ở nơi đây mang một ý nghĩa thật đặc biệt, diễn ra trong bầu không khí cởi mở, chân tình, không bị ràng buộc bởi nghi lễ ngoại giao. Phong cách giao tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại những ấn tượng hết sức tốt đẹp trong lòng bạn bè quốc tế.
Trong những năm tháng đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc ác liệt (1964 - 1968) Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn ở và làm việc tại nhà sàn. Tại nơi đây, Người đã cùng Bộ chính trị, trung ương Đảng và Chính phủ trực tiếp chỉ đạo cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại miền Bắc - một phần trong chiến lược chiến tranh cục bộ của đế quốc Mỹ ở Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quân uỷ, Bộ Chính trị, quân dân miền Bắc đã đẩy lùi từng bước âm mưu phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ. Năm 1966 bị lún sâu vào vòng thế bị động, thua đau tại chiến trường miền Nam, đế quốc Mỹ ném bom trả đũa miền Bắc càng dữ dội. Đứng trước thử thách nghiêm trọng đó, tại ngôi nhà đơn sơ bé nhỏ này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết lời kêu gọi toàn dân Việt Nam đứng lên chiến đấu chống Mỹ cứu nước: “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ. Không có gì quý hơn độc lập tự do". Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã không những cổ vũ nhân dân Việt Nam tiến lên giành thắng lợi; mà sau đó đã trở thành một chân lý của thời đại.
Phía cuối phòng tầng dưới có ba chiếc máy điện thoại. Chiếc máy màu xanh Bác Hồ làm việc với Bộ Chính trị, hai máy màu đen Người làm việc với Cục tác chiến Bộ Tổng tham mưu và Bộ Tư lệnh Phòng không- Không quân. Mỗi lần nhận được tin quân và dân ta bắn rơi máy bay, bắn chìm tàu chiến của đế quốc Mỹ, Người đều kịp thời động viên, khen thưởng. Chiếc mũ sắt để bên cạnh được anh em bảo vệ mang theo trong những lần Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm bà con địa phương, các đơn vị bộ đội... để phòng tránh mảnh bom, mảnh đạn. Gần đó là chiếc ghế xích đu (còn gọi là ghế chao) bằng mây Bác Hồ thường nghỉ ngơi vào buổi trưa hoặc sau những giờ làm việc. Xung quanh tầng dưới nhà là bệ xi măng bên trên lát ván gỗ được làm theo gợi ý của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để mỗi lần các cháu thiếu nhi vào thăm Người có đủ chỗ ngồi. Người còn nhắc anh em phục vụ nuôi thêm bể cá vàng để các cháu vui hơn.
Tầng trên nhà sàn có hai phòng: phòng làm việc và phòng ngủ. Mùa đông, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường làm việc ở trên nhà. Hiện nay, trên bàn làm việc vẫn còn lại những tài liệu Người đang xem dở. Trong đó có bản tin hàng ngày của Thông tấn xã Việt Nam và một số sách, báo. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc nhiều loại báo, từ báo Đảng, báo địa phương đến báo các ngành, các giới... và cả báo nước ngoài. Người đọc báo rất nhanh nhưng không bỏ qua những tin cần chú ý. Người có thói quen đánh dấu và ghi nhanh ý kiến bên lề ở những phần, chi tiết cần lưu tâm. Nhiều bài còn lưu lại bút tích của Người.
Tại căn phòng này, tháng 5 năm 1965, vào dịp sinh nhật lần thứ 75 của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt bút viết những dòng đầu tiên của bản Di chúc. Từ đó hàng năm, Người giành một thời gian nhất định từ ngày 10 đến 20 tháng 5 để sửa chữa, bổ sung hoàn chỉnh bản Di chúc và Người đã sửa chữa lần cuối bản Di chúc lịch sử này vào tháng 5 năm 1969. Bản Di chúc khẳnh định niềm tin tuyệt đối của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào sự thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh thống nhất đất nước của dân tộc: "Dù khó khăn gian khổ đến mấy nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi... Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ xum họp một nhà...". Bản Di chúc là những lời tâm huyết, là tình thương bao la của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho Đảng, nhân dân, quân đội, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam và bạn bè thế giới.
Hiện nay, bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là kim chỉ nam cho toàn Đảng, toàn dân Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới đất nước vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trên giá sách đặt trong vách ngăn giữa phòng làm việc và phòng ngủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh được sắp xếp rất ngăn nắp, khoa học. Bên cạnh sách kinh điển của C.Mác, F.Ăngghen, V.I Lênin là những cuốn sách về các lĩnh vực triết học, kinh tế, lịch sử, văn học nghệ thuật, khoa học… có cả những cuố sách của các tác giả nước ngoài tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh với những lời đề tặng đầy tình cảm quý mến và trân trọng.
Ma-gie-mut Đi-ốp... viết trong cuốn "Những vấn đề chính trị ở châu Phi da đen": "Để kỷ niệm niềm vinh dự mà ngài đã ban cho tôi khi tiếp tôi ở Hà Nội - Để tỏ lòng ngưỡng mộ một người thầy vĩ đại, xin kính tặng Ngài tập sách học trò này". Nữ nhà báo Pháp Ma-đơ-len Ríp-phô ghi trong cuốn "ở miền Bắc Việt Nam, viết dưới bom": "Kính gửi Bác Hồ sự đóng góp nhỏ bé nhưng chân thành này vào cuộc chiến đấu của nhân dân Việt Nam anh hùng với tất cả tấm lòng của cháu". Trong cuốn "Miền Bắc Việt Nam" nhà báo úc W.Bớc-sét ghi: "Với tất cả tấm lòng trung thành đối với Chủ tịch và nhân dân Việt Nam anh hùng". Nhà du hành vũ trụ Nga G.Ti Tốp gửi biếu Chủ tịch Hồ Chí Minh cuốn 700.000 kilômét trong vũ trụ với lời đề: "Kính tặng Bác Hồ với lòng biết ơn sâu sắc".
Ngăn dưới cùng giá sách là chiếc máy chữ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường tự đánh máy các bài viết, văn bản, thư gửi tới các tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác, sản xuất, chiến đấu, điện mừng, lời chia buồn tới nhân dân và bạn bè thế giới.
Tại phòng ngủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiện nghi sinh hoạt cũng đơn giản như ở mọi gia đình người dân Việt Nam thời đó. Chiếc giường gỗ mùa hè trải chiếu cói, mùa đông có thêm tấm đệm và chăn bông. Cạnh đó là một lò sưởi điện nhỏ, Người dùng những hôm trời giá lạnh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh thường làm việc rất khuya. Trên bàn làm việc ở phòng ngủ vẫn còn một số sách, tạp chí lưu lại bút tích của Người. Trong đó có bài nói về vấn đề cải cách chữ quốc ngữ; bài "Lênin nói về vấn đề giáo dục chủ nghĩa cộng sản cho thế hệ trẻ” của tạp chí Tuyên huấn... Đặt cạnh đó là chiếc đài bán dẫn – món quà của bà con Việt kiều Thái Lan kính biếu Chủ tịch Hồ Chí Minh và chiếc mũ cát Người thường dùng trong những chuyến đi công tác trong nước và nước ngoài.
Trên chiếc tủ nhỏ đặt ở đầu giường vẫn còn chiếc đồng hồ và cuốn sách Người đang đọc: "Cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông thế kỷ XIII” của hai tác giả Hà Văn Tấn và Phạm Thị Tâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tác phẩm nghiên cứu lịch sử này trong giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc đang đứng trước những thử thách gay go, quyết liệt hẳn không phải là điều ngẫn nhiên. Cũng như bên dưới nhà sàn, chiếc đồng hồ Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn đều đặn chạy khiến cho chúng ta cảm thấy như Người vẫn sống ở nơi đây.
Tham khảo thiết kế
Người thiết kế ngôi nhà sàn Bác Hồ tại Phủ Chủ Tịch
Căn nhà quê giản dị nhưng bạn sẽ ngỡ ngàng với nội thất bên trong
Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại ngôi nhà sàn trong 11 năm cuối cùng. Những tài liệu, hiện vật ở nơi đây đã thể hiện đầy đủ, rõ nét cuộc sống, tư tưởng đạo đức và phong cách làm việc của một lãnh tụ hết lòng vì nước, vì dân, vì sự nghiệp hoà bình, hữu nghị và tiến bộ của các dân tộc trên thế giới. Như Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết: “Cái nhà sàn của Bác chỉ vẻn vẹn có vài ba phòng, trong lúc tâm hồn của Bác lộng gió thời đại thì cái nhà nho nhỏ đó luôn luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn, một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao”.
Nguồn: https://inhome.vn
